Jak nauczyciele mogą legalnie korzystać z utworów prawa autorskiego?

Formy korzystanie utworów w szkołach określa się mianem tzw. użytku publicznego dla szkół. Jest to ustawowe zezwolenie dla instytucji oświatowych na bezpłatne wykorzystywanie utworów (np. książek, artykułów, filmów, muzyki itd.) na potrzeby zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych. Sprawdź kiedy takie korzystanie będzie legalne, jakie przesłanki należy spełnić? 3 przesłanki legalnego korzystania z utworu Aby nauczyciel mógł bezpłatnie i zgodnie z prawem wykorzystać cudzy utwór musi spełnić następujące warunki: Po pierwsze korzystanie z następuje w ramach działalności instytucji oświatowej Instytucjami oświatowymi są m.in. przedszkola, szkoły podstawowe, szkoły ponadpodstawowe, placówki itp.) Są to przede wszystkim jednostki, do których odnosi się ustawa – Prawo oświatowe. Ustawa nie ogranicza tego pojęcia jedynie do szkół i placówek publicznych (zatem dotyczy ono również szkolnictwa prywatnego), nie określa też żadnych wymagań co do stopnia i profilu kształcenia czy statusu prawnego tych jednostek. Dla możliwości powołania się na dozwolony użytek edukacyjny nie ma znaczenia ani miejsce działania instytucji (czy to w budynkach danej instytucji, czy np. na zielonej szkole lub na boisku sportowym) czy też z utworów (wykorzystywanie utworów nie musi następować w godzinach pracy instytucji). Podmioty, które są uprawnione do swobodnego korzystania z utworów w celu dydaktycznym, to określone rodzajowo instytucje, a nie indywidualni odbiorcy. Można tu zatem zauważyć różnicę w stosunku do dozwolonego użytku osobistego, w którym podmiotem uprawnionym jest wyłącznie osoba fizyczna, np. korzystanie przez nauczyciela z utworów, w zależności od tego jaki charakter ma to korzystanie, prywatne, czy służbowe, inny będzie zakres uprawnień – jako użytek prywatny lub szkolny. Po drugie utwór zostanie wykorzystany na potrzeby zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych Przez cel dydaktyczny należy rozumieć nie tylko nauczanie przedmiotów, ale również pozostałą działalność edukacyjną podejmowaną podczas zajęć pozalekcyjnych (np. wycieczki krajoznawcze), zajęć wychowawczych (np. lekcja wychowawcza) oraz opiekuńczych (np. zajęcia świetlicowe). Od 20 listopada 2015 r. cel dydaktyczny został dookreślony przez wskazanie, że korzystanie z utworów w celach dydaktycznych musi odbywać się na potrzeby zilustrowania przekazywanych treści. Przez ilustrację w ramach nauczania należy rozumieć taka formę korzystania która prowadzi do wyjaśnienia, pogłębienia prezentowanych treści. W użytku szkolnym nie mieszczą się działania, które nie mają celu dydaktycznego (np. spotkania o charakterze towarzyskim), nawet jeśli odbywają się one w siedzibie instytucji. I odwrotnie, jeżeli instytucja oświatowa organizuje zajęcia dydaktyczne poza swoją siedzibą, a mają one charakter dydaktyczny, korzystanie z chronionych utworów w ramach takich zajęć będzie się mieściło w ramach użytku szkolnego. Po trzecie utwór, z którego korzysta nauczyciel, powinien być rozpowszechniony Utwory muszą być wcześniej rozpowszechnione, czyli za zgodą twórców, czyli autorów muzyki, tekstu (a także artystów wykonawców, producentów) legalnie udostępnione publiczności w jakikolwiek sposób – na płycie, kasecie, w nutach, mp3 w Internecie. Takie udostępnienie może polegać, np. na wykonaniu utworu muzycznego, wyświetleniu filmu, wystawieniu sztuki, opublikowaniu artykułu czy nadaniu programu telewizyjnego lub radiowego. Eksploatacja utworów jeszcze przed ich rozpowszechnieniem jest działalnością nielegalną (ma to miejsce, np. w sytuacji korzystania z książki przed dniem oficjalnej premiery czy wyświetlenia filmu, który nie znalazł się jeszcze w oficjalnej dystrybucji). Powyższa zasad dotyczy także utworów zamieszczonych w Internecie lub za jego pośrednictwem pozyskiwanych. Sposób pozyskania materiału nie ma bowiem znaczenia przy określaniu, czy dane korzystanie da się sklasyfikować jako użytek szkolny. Oceniając, czy dane zachowanie polegające na wykorzystywaniu cudzego utworu jest zgodne z zasadami dozwolonego użytku, należy pamiętać o zasadzie poszanowania autorskich praw osobistych, zasadzie normalnego korzystania z utworu i poszanowania słusznych interesów twórcy. Generalnie w tym kontekście chodzi o wykorzystywanie utworów w najmniej uciążliwym stopniu i tylko dla celów dydaktycznych. Jest to przesłanka legalnego wykorzystywania utworów przez instytucje oświatowe. Przykład: W czasie lekcji nauczyciel może odtwarzać płyty, wyświetlać filmy, wykonywać utwory z nut, jeśli jest to do celów dydaktycznych. Nauczyciele mogą korzystać z nagrań muzycznych czy literackich (np. przy organizowaniu konkursów, wystaw a także w codziennej pracy). Mogą odbywać się projekcje adaptacji lektur szkolnych lub filmów popularnonaukowych organizowane tylko dla uczniów danej szkoły w związku z prowadzonymi zajęciami lub np. kółkami szkolnymi. Dopuszczalne jest odtwarzanie utworów muzycznych w ramach organizowanego przez szkołę kółka tanecznego, wykonywanie utworów muzycznych w ramach zajęć ze śpiewu czy prób orkiestry szkolnej/chóru czy też wystawienie sztuki przez kółko teatralne . Korzystanie z materiałów do których prawa autorskie wygasły Jeżeli dany materiał nie jest objęty prawem autorskim – czas ochrony upłynął, czyli 70 lat od śmierci twórcy lub materiał nigdy nie był utworem, to nauczyciel może korzystać z tego materiału w dowolny sposób. Są to zasoby tworzące domenę publiczną . Utwory będące w domenie publicznej można swobodnie kopiować i modyfikować, bez konieczności spełniania jakichkolwiek warunków. Do domeny publicznej należą również: z tytułu ustawowego zwolnienia – akty normatywne lub ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały urzędowe, znaki lub symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, proste informacje prasowe; z tytułu wygasania autorskich praw majątkowych – utwory, których autorzy zmarli 70 lat temu lub dawniej, oraz utwory anonimowe i zbiorowe, które zostały opublikowane 70 lat temu lub dawniej. Korzystanie z materiałów na wolnych licencjach Oprócz zasobów dostępnych w domenie publicznej istnieją zasoby publikowane na wolnych licencjach Creative Commons . Organizacja Creative Commons przygotowała gotowe licencje, które oferują różnorodny zestaw warunków licencyjnych. Zgodnie z zapisami wolnych licencji można: ponownie wykorzystywać materiały opracowane przez innych, zmieniać, przekształcać, adaptować do swoich celów i potrzeb (np. tłumaczyć teksty w językach obcych), łączyć z innymi materiałami (remiksować, np. tekst z dźwiękiem), ponownie rozpowszechniać – dzielić się swoją pracą z innymi. Elektroniczne przekazywania materiałów : nauczyciel – uczeń, uczeń – uczeń Nauczyciele mogą legalnie kopiować, skanować, wysyłać mailem, czy nagrywać na pendrive’y materiały edukacyjne (w tym utwory objęte ochroną prawa autorskiego) dla swoich uczniów. To samo mogą robić uczniowie dla swoich kolegów. Dzieląc się nimi w Internecie muszą jednak pamiętać, że ich rozpowszechnianie nie może wykroczyć poza grupę zidentyfikowanych uczniów i nauczycieli (aspekt ten powinien być uwzględniony w sposobie wykorzystania utworów). W pełni dopuszczalne jest rozsyłanie przez nauczycieli elektronicznych kopii utworów za pośrednictwem e-maili, zamkniętych grup dyskusyjnych, zamkniętych forów tematycznych, z użyciem wirtualnych dysków czy z użyciem innych narzędzi, dziennika elektronicznego. Ważne aby w każdym momencie osoba udostępniająca materiały w dany sposób mogła zidentyfikować grono osób korzystających z takich utworów. Wskazane jest, aby udział w takich grupach wymagał akceptacji ze strony moderatora lub innej weryfikacji tożsamości osoby dołączającej do grup. Może to np. polegać na wprowadzeniu różnego rodzaju loginów, kont, haseł dostępowych. Podstawa prawna: art. 27, 31, 34 i 35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2509). Stan prawny na dzień: 11-04-2024

Archiwizacja dzienników zajęć oraz innych dokumentów szkolnych

Organizowanie w szkole pokazów filmowych

Podobne artykuły

Kopiowanie przez nauczyciela materiałów na zajęcia a prawo autorskie

Organizowanie w szkole pokazów filmowych

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Wspólne kategorie

Wspólne kategorie

Info

Najnowszy artykuły

Nasz Partner

Witamy!

Stwórz nowe konto!

Odzyskaj hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten post?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Jak nauczyciele mogą legalnie korzystać z utworów prawa autorskiego?

Subskrybuj

Subskrybuj

Kup pojedynczy artykuł

Archiwizacja dzienników zajęć oraz innych dokumentów szkolnych

Organizowanie w szkole pokazów filmowych

Podobne artykuły

Kopiowanie przez nauczyciela materiałów na zajęcia a prawo autorskie

Organizowanie w szkole pokazów filmowych

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Wspólne kategorie

Szukaj wg fraz

Wspólne kategorie

Info

Najnowszy artykuły

Nasz Partner

Witamy!

Stwórz nowe konto!

Odzyskaj hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten post?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?