Utwór pracowniczy nauczyciela

Twórca to osoba, która stworzyła utwór, czyli efekt pracy twórczej. Twórcą może być tylko osoba fizyczna. Twórcą nauczyciel staje się w chwili stworzenia utworu (np. scenariusz zajęć) i to, aby utwór był chroniony, nie wymaga żadnych zastrzeżeń typu „copyright”. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wprowadza jednak jeden bardzo istotny w praktyce wyjątek dotyczący praw autorskich i ich twórcy – chodzi o tzw. utwory pracownicze. Sprawdź, kiedy nauczyciel może zachować prawa autorskie do utworów stworzonych w ramach obowiązków pracowniczych. Przesłanki powstania utworu pracowniczego Utwór pracowniczy jest to utwór stworzony przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Przesłanki powstania utworu pracowniczego to: stworzenie przez pracownika (czyli nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę lub na podstawie mianowania); w ramach stosunku pracy (a nie np. na w ramach umowy zlecenia czy o dzieło); tworzenie tego rodzaju utworów należy do obowiązków pracowniczych. Utwór stworzony poza obowiązkami pracowniczymi, chociażby był wykonany z materiałów należących do pracodawcy bądź też w ramach czasu pracy, nie stanowi utworu pracowniczego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4 października 2011 r. , V ACa 422/11). Ważne! Przesłanki powstania utworu pracowniczego: stworzenie przez pracownika ( czyli nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę lub na podstawie mianowania) , w ramach stosunku pracy ( a nie np. na podstawie umowy zlecenia czy o dzieło); tworzenie tego rodzaju utworów należy do obowiązków pracowniczych . Nie są utworami pracowniczymi: utwory konkursowe; utwory wykonane na zamówienie; utwory dokonane przez pracownika poza jego obowiązkami służbowymi (np. zaprojektowane przez nauczyciela logo szkoły, książka, napisana przez pracownika, który pisał ją w przerwach międzylekcyjnych). Kiedy utwór nauczyciela jest utworem pracowniczym? Trudno jest w sposób jednoznaczny wskazać, kiedy dany utwór jest utworem pracowniczym, a kiedy już nie. Zależy to od indywidualnego stanu faktycznego. Aby utwór miał charakter pracowniczy, nie wystarczy jakikolwiek związek łączący powstanie utworu ze stosunkiem pracy. Niezbędne jest, aby stworzenie utworu nastąpiło w wyniku wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy. W tym zakresie należy się odwołać do dokumentów pracowniczych stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy, np. umowy o pracę, a także regulacji ustawowych normujących prawa i obowiązki pracownicze danej grupy zawodowej (Karty Nauczyciela, Prawa oświatowego, ustawy o systemie oświaty i ich aktów wykonawczych). Obowiązki służbowe pracownika mogą mieć także swoje źródło w bezpośrednim poleceniu przełożonego, które jednak nie może wykraczać poza granice obowiązków pracownika. Przykład: Jeżeli nauczyciel jest autorem scenariusza zajęć, czy planu nauczania, który stworzył na potrzeby realizowania przez siebie zajęć, to trudno jest mówić, że te utwory nie wykonał w ramach obowiązków pracowniczych. Inaczej byłoby, jeżeli ten sam nauczyciel opracowałby te dokumenty w innym celu, niż realizacja obowiązków ze stosunku pracy, np. jako materiał dydaktyczny do czasopisma, czy na konkurs. To samo dotyczy strony internetowej stworzonej przez nauczyciela. Inaczej byłoby, gdyby tworzenie strony www należało do jego obowiązków służbowych, np. pracownik jest zobowiązany do prowadzenia szkolnej strony internetowej i przygotowywania tekstów. W takim przypadku właścicielem praw majątkowych do strony jest szkoła. Właśnie związek miedzy twórczością pracownika, a zakresem jego obowiązków budzi najwięcej kontrowersji. Przepisy te stają się oczywiste, gdy chodzi np. o. pracowników agencji reklamowych czy pracowników działu marketingu przygotowujących prezentację (najczęściej będącą utworem z uwagi na treść, pomysł graficzny, animacje i inne środki artystycznego wyrazu zastosowane przez pracownika). W przypadku pracy twórczej nauczycieli nie zawsze to będzie takie oczywiste. Jeśli pracownik twierdzi, że utwory, np. wyroby plastyczne, graficzne, słowne, nie mają charakteru „pracowniczego”, gdyż chciałby zachować do nich prawa i zabrać przy zmianie placówki, to może się narazić na zarzut nienależytego wykonywania obowiązków pracowniczych, skoro w czasie pracy zajmował się czynnościami niezwiązanymi z pracą. Takie spory pojawiały się w praktyce, kiedy okazywało się, że napisana „przy okazji” pracy książka staje się poczytnym wydawnictwem. Pracodawca starał się wykazać wtedy swoje prawa autorskie do utworu, pracownicy zaś twierdzili, że w zakresie ich obowiązków pracowniczych trudno szukać zobowiązania do pisania książek. Pracodawca nie wygrał, jednak wyciągnął w takim razie konsekwencje służbowe z tytułu nienależytego wykonywania obowiązków w czasie pracy oraz korzystania ze sprzętu pracodawcy w celu wykonywania czynności niezwiązanych z pracą. Jednak, jak orzekł Sąd Najwyższy, okoliczność, że pracownicy naruszyli swoje obowiązki służbowe, nie ma wpływu na ich uprawnienia jako twórców (np. orzeczenie z 15 lipca 1957 r. OSN 1959, nr 1, poz. 13). Jakie są skutki uznania utworu za pracowniczy? Jeżeli umowa zawarta miedzy nauczycielem a dyrektorem nie ma zapisów dotyczących prawa autorskich, to dyrektor w imieniu szkoły: nabywa autorskie prawa majątkowe – z chwilą przyjęcia utworu, czyli z chwilą złożenia oświadczenia, że akceptuje utwór lub z upływem 6 miesięcy od dostarczenia utworu przez pracownika (jeżeli pracodawca nie oświadczył o przyjęciu utworu); autorskie prawa majątkowe należą do pracodawcy, także po zakończeniu stosunku pracy, nabywa własność przedmiotu, na którym utrwalono utwór (np. wydruki komputerowe, płyty CD, modele, klisze, maszynopisy, wyroby plastyczne), jest zobowiązany do oznaczenia utworu pracowniczego imieniem i nazwiskiem lub w przypadku takiej decyzji pracownika – do rozpowszechniania go anonimowo lub pod pseudonimem, jest zobowiązany do rozpowszechniania utworu – jeżeli utwór zapisami umowy o pracę był przeznaczony do rozpowszechniania; jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, nauczyciel może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej; strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. Postanowienia umowy o pracę w zakresie praw autorskich W 99% stosunków zatrudnienia umowy nie przywidują przepisów o prawach autorskich. Dlatego jeżeli nauczycielowi zależy na tym aby, jego twórczość powstająca w ramach obowiązków służbowych po zakończeniu zatrudnienia należała do niego , bo np. chciałby ją wykorzystać w innej placówce, to powinien porozumieć się z dyrektorem w sprawie zawarcia stosownych postanowień w jego umowie . Nieokreślenie w umowie tych praw powoduje, że podmiotem uprawnionym do całej twórczości pracownika (ale tylko wynikającej z umowy) jest pracodawca, czyli szkoła. Podstawa prawna: art. 12, art. 13 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2509). Stan prawny na dzień: 11-04-2024

Umowa o pracę na czas określony z nauczycielem na zastępstwo

Procedura ochrony danych osobowych w pracy zdalnej

Podobne artykuły

Pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży – wyniki kontroli NIK i wnioski dla dyrektorów szkół

Standardów ochrony małoletnich realizujących praktyczną naukę zawodu i staże uczniowskie – wytyczne

Nauczanie przedmiotów zawodowych – kwalifikacje i zasady zatrudnienia

Zmiana szkoły przez ucznia w świetle przepisów prawa oświatowego

Promowanie ucznia z jedną oceną niedostateczną – co na to przepisy prawa?

Procedura ochrony danych osobowych w pracy zdalnej

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Wspólne kategorie

Wspólne kategorie

Info

Najnowszy artykuły

Nasz Partner

Witamy!

Stwórz nowe konto!

Odzyskaj hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten post?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Utwór pracowniczy nauczyciela

Subskrybuj

Subskrybuj

Kup pojedynczy artykuł

Umowa o pracę na czas określony z nauczycielem na zastępstwo

Procedura ochrony danych osobowych w pracy zdalnej

Podobne artykuły

Pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży – wyniki kontroli NIK i wnioski dla dyrektorów szkół

Standardów ochrony małoletnich realizujących praktyczną naukę zawodu i staże uczniowskie – wytyczne

Nauczanie przedmiotów zawodowych – kwalifikacje i zasady zatrudnienia

Zmiana szkoły przez ucznia w świetle przepisów prawa oświatowego

Promowanie ucznia z jedną oceną niedostateczną – co na to przepisy prawa?

Procedura ochrony danych osobowych w pracy zdalnej

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Wspólne kategorie

Szukaj wg fraz

Wspólne kategorie

Info

Najnowszy artykuły

Nasz Partner

Witamy!

Stwórz nowe konto!

Odzyskaj hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten post?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?